Budujemy kadry dla nowoczesnej gospodarki – rozmowa z wiceminister edukacji i nauki Marzeną Machałek

Nowoczesne kadry z perspektywy rynku pracy przyszłości to przede wszystkim eksperci i fachowcy. W jaki sposób Ministerstwo Edukacji i Nauki wspiera kształcenie zawodowe?

Wiceminister Marzena Machałek: Rozwój kształcenia zawodowego to jeden z filarów polityki Ministerstwa Edukacji i Nauki. Konsekwentnie wdrażamy reformę rozpoczętą w 2019 r. Naszym celem jest kształcenie pracowników, którzy w czasie nauki będą zdobywać praktyczne umiejętności. W tym celu zacieśniamy współpracę szkół i pracodawców, zachęcamy firmy i przedsiębiorstwa do tworzenia klas patronackich oraz włączania się w proces kształcenia, np. konsultowania programów nauczania, czy organizacji staży uczniowskich. Chcemy, aby rozwijanie umiejętności praktycznych odbywało się w rzeczywistych warunkach, bo w ten sposób najlepiej przygotować młodego człowieka do podjęcia przyszłych obowiązków zawodowych.

Mamy również narzędzia, które pomagają kształtować ofertę edukacyjną zgodnie z trendami dominującymi na rynku pracy. W tym roku już po raz czwarty opublikowaliśmy prognozę zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy. Dzięki niej wiemy, jacy specjaliści będą poszukiwani przez pracodawców w skali kraju i w danym regionie, a jednocześnie możemy przeciwdziałać bezrobociu wśród absolwentów szkół branżowych i techników. Warto dodać, że szkoły, które kształcą w zawodach, na które jest prognozowane największe zapotrzebowanie na rynku pracy, otrzymują zwiększoną subwencję.

Rozwijamy także system doradztwa zawodowego w szkołach. W zajęciach tych uczestniczą m.in. najstarsi uczniowie szkoły podstawowej. Dzięki nim mogą podejmować bardziej świadome decyzje edukacyjne i zawodowe dotyczące przede wszystkim wyboru kolejnego etapu kształcenia.

Co zrobić, żeby realnie zachęcić młodych ludzi do nauki w szkołach branżowych i technikach. Wielu uczniom, jak również ich rodzicom kształcenie zawodowe wciąż źle się kojarzy.

Wiceminister Marzena Machałek: Konsekwentnie pracujemy nad tym, aby pokazać możliwości rozwoju, jakie daje kształcenie zawodowe. To nie jest tak, że tylko liceum ogólnokształcące gwarantuje przyszły sukces edukacyjny i zawodowy. Już dziś większość, bo 56% absolwentów szkół podstawowych wybiera edukację w szkołach branżowych i technikach, widząc w tym szansę na zdobycie cenionych i dobrze opłacanych umiejętności.

Dziś fachowcy są poszukiwani na rynku pracy. Dobry zawód to nie tylko gwarancja zatrudnienia i dobrych zarobków, ale także prestiż i uznanie społeczne. Myślę, że coraz więcej młodych osób to dostrzega.

Skuteczna promocja kształcenia zawodowego to wydarzenia i konkursy, które przybliżają młodym ludziom perspektywy rozwoju zawodowego. Jednym z nich jest największy w Polsce konkurs umiejętności zawodowych – SkillsPoland.

SkillsPoland? Co to za inicjatywa? Na czym konkretnie polegają te zawody?

Wiceminister Marzena Machałek: SkillsPoland to największy w Polsce konkurs poświęcony edukacji zawodowej. Podczas trzydniowych zawodów prawie 200 zawodników sprawdza swoje umiejętności i kompetencje w 22 konkurencjach – od architektury krajobrazu, przez budownictwo, florystykę, frezowanie CNC, fryzjerstwo, po gotowanie, przemysł 4.0 czy spawalnictwo. Zmagania ocenia ponad 100 sędziów, w tym 14 ekspertów zagranicznych. Krótko mówiąc, SkillsPoland to prawdziwe święto szkolnictwa branżowego.

Czemu służą te zawody?

Wiceminister Marzena Machałek: SkillsPoland to przede wszystkim promocja kształcenia zawodowego i pokazywanie młodym ludziom perspektyw związanych z rozwojem umiejętności zawodowych. Wydarzeniu towarzyszą panele dyskusyjne z udziałem przedstawicieli nauki, biznesu i instytucji publicznych, warsztaty tematyczne, targi szkół.

Warto podkreślić również, że tegoroczna edycja SkillsPoland ma wymiar szczególny. Podczas zawodów przedstawiciele Ministerstwa Edukacji i Nauki oraz Fundacji Rozwoju Edukacji podpisali umowę na realizację projektu EuroSkills 2023 Gdańsk. Wartość przedsięwzięcia to prawie 33 mln zł. Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój.

Z przyjemnością mogę oznajmić, że za rok Gdańsk będzie gospodarzem największej olimpiady zawodowej w Europie.

Co dla Polski oznacza organizacja zawodów EuroSkills? Z jakimi wyzwaniami się to wiąże? Kto weźmie w nich udział?

Wiceminister Marzena Machałek: Organizacja zawodów EuroSkills to przede wszystkim ogromna szansa, aby przedstawić kształcenie zawodowe jako atrakcyjną ścieżkę rozwoju dla młodych ludzi. Tak, jak wspomniałam, większość uczniów wybiera edukację w szkołach branżowych i technikach. Chcemy wzmocnić ten trend, bo nasza gospodarka i rynek pracy potrzebują fachowców – wysoko wyspecjalizowanych pracowników.

Zawody EuroSkills będą także niepowtarzalną okazją do wymiany wiedzy i doświadczeń, nawiązywania kontaktów. W przedsięwzięciu weźmie udział ponad 600 najzdolniejszych uczniów z całej Europy, którzy będą rywalizowali w przeszło 40 konkurencjach. Jestem przekonana, że w zawodach znakomicie zaprezentują się polscy uczniowie. Mamy zdolną młodzież, która już nie raz udowodniła, że potrafi rywalizować ze swoimi rówieśnikami z innych krajów na najwyższym poziomie.

Jakie jeszcze projekty w zakresie kształcenia zawodowego rozwija MEiN?

Wiceminister Marzena Machałek: Przed nami realizacja kolejnego projektu – powstanie 120 Branżowych Centrów Umiejętności. W połowie października uruchomiliśmy konkurs na utworzenie pierwszych takich centrów.

Projekt powstał po wielu konsultacjach z pracodawcami oraz w wyniku obserwacji polskiego rynku pracy. To duży projekt przygotowujący kadry dla polskiej gospodarki. W BCU swoje działania będą łączyć szkoły, uczelnie i pracodawcy. Na realizację tego projektu Ministerstwo Edukacji i Nauki przeznaczy rekordową kwotę 1,4 mld zł. W ciągu 3 lat powstanie 120 Branżowych Centrów Umiejętności, które będą prowadziły działalność edukacyjno-szkoleniową, innowacyjno-rozwojową oraz doradczo-promocyjną.

System kształcenia powinien się rozwijać w takim kierunku, aby reagować na zmiany zachodzące w gospodarce i biznesie. Musimy przewidywać, jakie zawody i umiejętności będą potrzebne za kilka lat i pod tym kątem kształcić młodych ludzi. Musimy również pomagać ludziom dorosłym odnajdywać się na skomplikowanym, wymagającym, ciągle zmieniającym się rynku pracy. Temu będą służyły Branżowe Centra Umiejętności.

Rolą resortu edukacji jest takie stymulowanie systemu szkolnictwa branżowego, aby odpowiadał on rzeczywistym potrzebom, wyzwaniom współczesnego i przyszłego świata. Taki jest nasz cel i kierunek naszych działań. Musimy wspierać młodych ludzi w rozwijaniu kompetencji przyszłości, bo to gwarantuje, że będą mogli odnaleźć się na rynku pracy niezależnie od zmieniających się tendencji i uwarunkowań.