EuroSkills to prawdziwe święto szkolnictwa zawodowego – wywiad z wiceminister Marzeną Machałek

Proszę przybliżyć naszym czytelnikom ideę zawodów EuroSkills? Co to za przedsięwzięcie?

Marzena Machałek: EuroSkills to największy na Starym Kontynencie konkurs umiejętności branżowych, który odbywa się co 2 lata. Inicjatywa ma już swoją historię i stałe miejsce w kalendarzu najważniejszych wydarzeń edukacyjnych w Europie. W zawodach uczestniczą młodzi ludzie do 25. roku życia. To najlepsi z najlepszych – zwycięzcy krajowych eliminacji. W tegorocznej edycji, która odbywa się w Gdańsku, bierze udział prawie 600 najbardziej utalentowanych zawodników z 32 krajów! To naprawdę imponujące liczby. Rywalizują oni w 42 konkurencjach pogrupowanych w sześć kategorii branżowych, takich jak: technologia budowlana, technologia informacyjna i komunikacyjna, transport i logistyka, sztuka i moda, technologia wytwarzania i inżynieria, usługi społeczne. Przewidujemy, że zawody zgromadzą blisko 100 tysięcy osób – uczestników, opiekunów, sędziów, nauczycieli, uczniów, ekspertów związanych z kształceniem zawodowym i doskonaleniem umiejętności, widzów z Polski i za granicy.

Polska po raz pierwszy jest organizatorem tak dużych zawodów. Pierwotnie ubiegaliśmy się o organizację EuroSkills w 2027 r.

Tegoroczne zawody miała organizować Federacja Rosyjska. Wszystko zmieniło się po agresji na Ukrainę. Wówczas Rosji odebrano ten przywilej i zadecydowano o przeniesieniu zawodów do innego kraju. WorldSkills Europe zwróciła się do Niemiec, Luksemburga i Polski o organizację EuroSkills 2023. Wcześniej kraje te wyraziły chęć ubiegania się o organizację zawodów w 2027 roku. Strony zgodziły się, że Polska jest najlepszym kandydatem, aby zostać gospodarzem konkursu w 2023 r. Organizatorem wydarzenia jest Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, która realizuje projekt „Euroskills Gdańsk 2023” dofinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020. Muszę powiedzieć, że podjęliśmy się naprawdę wyjątkowego zadania – zorganizowanie tak dużego przedsięwzięcia w takim krótkim czasie to naprawdę ogromne wyzwanie. Dotychczas kandydaci mieli na to kilka lat. Chcę jednocześnie podkreślić, że organizacja zawodów w Polsce to wyraz uznania dla polskiego systemu kształcenia zawodowego i naszych osiągnięć w tym zakresie. Mamy bogatą ofertę kształcenia, którą dostosowujemy do realiów rynku. Kształcimy w ponad 230 zawodach. Szybko reagujemy na potrzeby pracodawców i systematycznie poszerzamy listę zawodów o te, które są potrzebne na rynku pracy. I tak dla przykładu – w tym roku szkolnym do tej listy dodaliśmy kolejnych 9 zawodów. Są wśród nich m.in.: administrator produkcji filmowej i telewizyjnej, animator rynku książki, technik animacji filmowej, technik aranżacji wnętrz, technik gospodarki odpadami. Nasi absolwenci dobrze odnajdują się na rynku pracy. Według danych Eurostatu odsetek zatrudnionych absolwentów kształcenia zawodowego stale rośnie, z wyjątkiem spadku podczas pandemii. W roku 2022 osiągnął 82 %, czyli cel UE zakładany na 2025 r. Pod tym względem wyprzedzamy Finlandię, Francję, Hiszpanię, Włochy. Lepszy wynik od nas odnotowały m.in. takie kraje jak: Niemcy, Holandia, Szwecja, Węgry, Dania czy Austria.

W czym tkwi specyfika polskiego systemu kształcenia zawodowego?

Polski system kształcenia zawodowego łączy tradycję z nowoczesnością. Kształcimy zarówno w zawodach przyszłości, np. technik programista, technik animacji filmowej, technik logistyk, jak również podtrzymujemy tradycję kształcenia w tzw. zawodach unikatowych, np. cieśla, pszczelarz, zdun, złotnik jubiler. W odróżnieniu od innych krajów polski system zapewnia pełną drożność kształcenia ogólnego i zawodowego. Nie zamykamy możliwości rozwoju młodym ludziom. Uczeń, który wybiera naukę w szkole branżowej czy technikum, realizuje także kształcenie ogólne. Tym samym może przystąpić do egzaminu maturalnego, a następnie podjąć studia. Elastyczny i odpowiadający rynkowi pracy system kształcenia w Polsce sprawia, że nasz kraj wyróżnia się na tle Europy. W 2020 r. mieliśmy 58 % uczniów w kształceniu zawodowym, przy średniej UE na poziomie 52 %. Dla porównania w Niemczech w kształceniu zawodowym było wówczas 59,6 % młodych ludzi, a we Francji i Hiszpanii odsetki te plasowały się na poziomie odpowiednio 39,7 % i 37,1 %. Z kolei w roku szkolnym 2022/2023 kształcenie zawodowe realizowało 58,5 % uczniów. W liceach ogólnokształcących było ich 51,4 %.

W jaki sposób EuroSkills wspiera promocję szkolnictwa zawodowego?

EuroSkills to prawdziwe święto szkolnictwa zawodowego oraz szansa, aby przybliżać młodym ludziom perspektywy związane z rozwojem umiejętności zawodowych i pokazywać edukację branżową jako atrakcyjną ścieżkę rozwoju. Tak jak wspomniałam, większość uczniów wybiera edukację w szkołach branżowych i technikach. Chcemy wzmocnić ten trend, bo nasza gospodarka i rynek pracy potrzebują fachowców – wysoko wyspecjalizowanych pracowników. Poprzez zawody w Gdańsku chcemy pokazywać młodym ludziom, że fachowcy są poszukiwani na rynku pracy. Dobry zawód to nie tylko gwarancja zatrudnienia i dobrych zarobków, ale także prestiż i uznanie społeczne. EuroSkills wzmacnia i wspiera działania, które na co dzień realizujemy już od kilku lat. To nie tylko reforma kształcenia zawodowego, ale szereg inicjatyw promujących naukę w szkołach branżowych i technikach. EuroSkills Gdańsk 2023 to wreszcie doskonała okazja, żeby zachęcić młodych ludzi do rozwinięcia swojej pasji i wdrożenia się w przyszły zawód.

Ale EuroSkills to nie tylko największy w Europie konkurs umiejętności branżowych. Co jeszcze czeka na uczestników i widzów zawodów?

Wydarzenie rozpocznie widowiskowa ceremonia otwarcia na stadionie, podczas której odbędzie się parada drużyn narodowych. Osoby, które będą obserwowały zawody, będą mogły sprawdzić swoje umiejętności w strefie w strefie „Try a skill”, przysłuchiwać się panelom dyskusyjnym i zapoznać się z ofertą szkół prezentowaną na targach. Wydarzeniu będzie towarzyszył VI Międzynarodowy Kongres Edukacji i Szkolnictwa Zawodowego. Wśród tematów podejmowanych podczas dyskusji będą m.in.: innowacyjna ekonomia czy transformacja cyfrowa. Motto tegorocznej edycji wydarzenia to: „Skills Are the Future”. 9 września zapraszamy z kolei do udziału w ceremonii wręczenia medali. Na koniec warto dodać, że zawody będą także niepowtarzalną okazją do wymiany wiedzy i doświadczeń, nawiązywania kontaktów.